Three Dimensional Leader-Member Exchange Scale (LMX-3D): A Scale Development Study
Abstract views: 89
/ 
PDF downloads: 56
DOI:
https://doi.org/10.52380/ijcer.2025.12.3.802Keywords:
Leadership, Leader-member exchange, Leader-member exchange theory, İnteractionAbstract
The aim of this study is to develop a valid and reliable measurement tool to measuring teachers’ leader-member exchange behaviors. The study group of the research consists of 396 teachers working in secondary schools in the central districts of Eskişehir, Odunpazarı and Tepebaşı, in the 2018-2019 academic year. The construct validity of the scale was examined by exploratory factor analysis. According to the results of the analysis, the scale measures a three-factor structure. It was also confirmed by confirmatory factor analysis that the scale measures the three-factor structure. The total variance rate explained by the scale was determined as 67,72%. In order to determine the reliability of the scale, the Cronbach Alpha internal consistency coefficient value was checked and this value was determined as 0.922. The results of all validity and reliability analyzes show that the Three Dimensional Leader-Member Exchange Scale (LMX-3D) can be used as a valid and reliable measurement tool in the studies that teachers will be taken as a working group.
References
Achua, C. F. & Lussier, R. N. (2010) Effective leadership. 4th Edition, Canada, South-Western.
Ahioğlu-Lindberg, E. N. & Demircan, A. N. (2013). Ortaöğretim okullarında öğrenci görüşlerine göre aile katılımı: Bir ölçek uyarlaması. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 3(1), 35-46.
Akdoğan, A., Cingöz, A. & Mirap, S. O. (2009, Mayıs). Lider-üye etkileşiminin /değişiminin yenilikçi iş performansı, görev performansı ve bağlamsal performans üzerindeki etkisinin belirlenmesi, 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Osmangazi University İşletme Bölümü, Eskişehir.
Akkoç, İ., Çalışkan, A, Uçak, P. & Özalp, D. (2013, Mayıs-Haziran). Örgütsel destek, lider ve sosyal desteğin iş performansına etkisinde lider-üye etkileşiminin rolü, 21. Ulusal Yonetim ve Organizasyon Kongresi, Dumlupınar University İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kütahya.
Alparslan, A. M. & Oktar, Ö. F. (2015). Türkiye’de lider-üye etkileşim kuramına dair makale kapsamındaki araştırmalar: Bibliyometrik bir içerik analizi, Business and Economics Research Journal, 6(1), 107-123.
Altuntaş, G., Akça, M. & Dönmez-Polat, D. (2020). Yöneticiye duyulan güven ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide lider – üye etkileşiminin rolü. Toros University İİSBF Journal of Social Sciences, 7(12), 86-114.
Aras, M. (2013, Mayıs-Haziran). İş özel yaşam dengesinin sağlanmasında lider üye etkileşiminin rolü 21. Ulusal Yonetim ve Organizasyon Kongresi, Dumlupınar University İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kütahya.
Aslan, Ş. & Özata, M. (2009). Lider-üye etkileşiminin yöneticiye duyulan güven düzeyine etkisi. Selçuk University İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 95-116.
Avcı, U. & Turunç, Ö. (2012). Dönüşümcü liderlik ve örgüte güvenin kariyer memnuniyetine etkisi: lider-üye etkileşiminin aracılık rolü. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2), 45-55.
Ayan, D., Uysal, Ö. & Eser, G. (2013, Kasım). İşte kendilik kontrolü ile lider-üye etkileşimi ilişkisinin örgüte duygusal bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi, 1. Örgütsel Davranış Kongresi, Sakarya University İşletme Fakülte, Sakarya.
Aytaç, M. ve Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi, 5(1), 14-22
Ayyıldız, H., Cengiz, E. & Ustasüleyman, T. (2006). Üretim ve pazarlama bölümleri arası davranışsal değişkenlerin firma performansı üzerine etkisine ilişkin yapısal bir model önerisi. Muğla University Institute of Social Sciences Dergisi, (17), 21-38.
Bader, B. M., (2008). “Leader-Member Exchange And Work Outcomes: A Multiple Leadership Perspective”, A Research Project Submitted to the School of Graduate Studies of the University of Lethbridge, Faculty of Management University of Lethbridge, Canada.
Bakan, İ. & Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik “türleri” ve “güç kaynakları” na ilişkin mevcut-gelecek durum karşılaştırması: Eğitim kurumu yöneticilerinin algılarına dayalı bir alan araştırması, KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 12(19), 73-84.
Bass, B. M. (1990). Bass & Stogdill's handbook of leadership: theory, research, and managerial applications. New York: Free Press; London: Collier Macmillan.
Baş, T., Keskin, N. & Mert, İ. S. (2010). Lider üye etkileşimi modeli ve ölçme aracının Türkçe’de geçerlik ve güvenilirlik analizi, Ege Akademik Bakış, 10(3), 1013-1039.
Bauer, T. & Erdogan, B. (2015). Oxford Handbook of Leader-Member Exchange. 10.1093/oxfordhb/9780199326174.013.2, 3-9.
Bauer, T. & Green, S. (1996). Development of leader-member exchange: A longitudinal test. Academy of Management Journal, 39, 1538-1567.
Bayraktar, A. N. (2014). Astların yöneticisini lider olarak kabul etmesinin lider üye etkisi yoluyla örgütsel sessizliğe etkisi. (Unpublished doctoral dissertation). Marmara University, İstanbul.
Bektaş, F. Kural, B. & Orçan, F. (2017). Doğaya bağlılık ölçeğinin türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Niğde University Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 11(1), 77-86.
Bildik, B. (2009). Liderlik Tarzları, Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi. (Unpublished master's thesis). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İstanbul.
Bolat, O. İ. (2011). Lider üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 13(2), 63-80.
Bolden, R., Gosling, J., Marturano, A. & Dennison, P. (2003). A review of leadership theory and competency frameworks. Report For Chase Consulting And The Management Standards Centre, Centre For Leadership Studies, University of Exeter, Uk. 1-44.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (32), 470-483.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Ç. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Can, A. (2014). SPSS ile nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Case, R. (1998). Leader member exchange theory and sport: possible applications, Journal of Sport Behavior, 21(4), 387-396.
Cevrioğlu, E. (2007). Lider-üye etkileşimi ile bireysel ve örgütsel sonuçlar arasındaki ilişki: Ampirik bir inceleme. (Unpublished doctoral dissertation). Afyon Kocatepe University, Afyonkarahisar.
Ceylan A., Özbal S., Dinç A. & Kesgin M. (2005). “Lider-Üye Etkileşimi ve Güvenin Psikolojik Güçlendirmeye Etkileri Üzerine Bir Araştırma”. İ. Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, (50), 25-40.
Cherry, K (2014). Leadership theories - 8 major leadership theories. Retrieved (01/05/2014) from http://psychology.about.com/od/leadership/p/leadtheories.htm
Cinel, M. O. (2014). Müsamahacı ve kısıtlayıcı örgüt kültürünün lider-üye etkileşimi ve çalışanların iş tatmini üzerine etkisi: Fındık işletmelerinde çalışanlar üzerine bir araştırma. (Unpublished doctoral dissertation). Süleyman Demirel University, Isparta.
Çekmecelioğlu, H. G. & Ülker, F. (2014). Lider-üye etkileşimi ve çalışan tutumları üzerindeki etkisi: eğitim sektöründe bir araştırma. KOSBED, (28), 35-58.
Çepni, Z. (2010). Yapısal eşitlik modellemesi.(Eğitimde ve psikolojide ölçme ve değerlendirme II. Ulusal kongresi kapsamında, Yapısal Eşitlik Modellemesi (LISREL Uygulamalı) konulu işlik çalışması). yunus.hacettepe.edu.tr/~cepni /mersinsemsunu.ppt, Erişim tarihi:19.01.2017.
Çınar, O. & Koçak, D. (2017). Lider üye etkileşimi ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişki: Hizmet sektöründe bir uygulama. Erzincan University Institute of Social Sciences Dergisi, 10(2), 1-24.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Çöp, S. (2015). Lider üye etkileşim algısı ile örgütsel sessizlik davranış algısı arasında öz denetim kişilik özelliğinin aracılık rolü: otel işletmeleri üzerine bir araştırma. (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
Çöp, S. & Öztürk, Y. (2017). Lider-üye etkileşiminin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisi: konaklama işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 37-68.
Dağlı, A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Journal of Social Sciences, 14(53), 198 - 218.
Dal, L. & Çorbacıoğlu, S. (2014). Hizmetkâr liderlik davranışları ve lider-üye etkileşimi ilişkisi: bir devlet University üzerine araştırma. Süleyman Demirel University İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 287-310.
Dansereau, F., Graen, G. B. & Haga, W. J. (1975). A vertical dyad linkage approach to leadership within formal organizations: A longitudinal investigation of the role making process. Organizational Behavior and Human Performance, 13, 46-78.
Delice, A. ve Ergene, Ö. (2015). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarının incelenmesi: Matematik eğitimi makaleleri örneği. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 3(1), 60-75.
Demir, H., & Demirkaya, H. (2011, Mayıs). Örgüt kültürü ve lider- üye etkileşiminin adanmışlık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki rolü, 19. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale.
Dienesch, R. M. & Liden, R. C. (1986). Leader-member exchange model of leadership: A critique and further development. Academy of Management Review, 11(3), 618-634.
Dulebohn, J. H., Bommer, W. H., Liden, R. C., Brouer, R. L. & Ferris, G. R. (2012). A meta-analysis of antecedents and consequences of leader-member exchange integrating the past with an eye toward the future. Journal of Management, 38(6), 1715-1759.
Dunegan, K. J., Duchon, D. & Uhl-Bien, M. (1992). Examining the link between leadermember exchange and the subordinate performance: The role of task analyzability and variety as moderators. Journal of Management, (18), 59-76.
Erdoğan I. & Rofcanin Y. (2013, Mayıs-Haziran). Çalışan-yönetici uyumu ve lider-üye etkileşimi üzerine bütünsel bir analiz: iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkiler, 21. Ulusal Yonetim ve Organizasyon Kongresi, Dumlupınar University İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kütahya.
Ergül, C., Baydık, B. & Demir, Ş. (2013). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 499-522.
Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223. https://doi.org/10.5336/medsci.2011-26747
Gliem J.A. & Gliem R.R. (2003) Calculating, interpreting, and reporting Cronbach’s alpha reliability coefficient for Likert-type scales. 2003 MidwestResearchto Practice Conference in Adult, Continuing, and Community Education, (82-88), Columbus.
Göksel, A. & Aydıntan, B. (2012). Lider-üye etkileşimi düzeyinin örgütsel bağlilik üzerine etkisi: Görgül bir araştirma. Süleyman Demirel University İktisadi ve İdariBilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 247-271.
Graen, G. & Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-based approach to leadership: Development of leader-member exchange (LMX) theory of leadership over 25 years: Applying a multi-level multi-domain perspective. The Leadership Quarterly, 6(2), 219-247.
Gürboyoğlu, J. (2009). Lider-üye etkileşiminin örgütsel adalet algısı ve tükenmişlik üzerine etkileri. (Unpublished master's thesis). Balıkesir University, Balıkesir.
Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
Iacobucci, D. (2009). Structural equations modeling: Fit indices, sample size, and advanced topics. Journal of Consumer Psychology, 20(1), 90-98.
Karcıoğlu, F. & Kahya, C. (2011). Lider-üye etkileşimi ve çatışma yönetim stili ilişkisi. Atatürk University Journal of Social Sciences, 15(2), 337-352.
Kaşlı, M. & Seymen, O. A. (2010). Kişilik özellikleri, lider-üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi. Dumlupınar University Journal of Social Sciences, 27, 109-122.
Katrinli, A., Atabay G., Günay G. & Çangarlı B.G. (2009, Mayıs). Lider-üye arsındaki etkileşimin psikolojik sözleşme ihlâli ile örgütsel vatandaşlık ilişkisi üzerindeki düzenleyici rolü, 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Osmangazi University, Eskişehir.
Kırboğa, R. (2017). Psikolojik sözleşme ihlâli ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki: Lider-üye etkileşiminin aracılık etkisi. (Unpublished master's thesis). Balıkesir: Balıkesir University, Institute of Social Sciences.
Leow, K. and Khong, K. (2009) Organizational Commitment: The Study of Organizational Justice and Leader Member Exchange (LMX) among Auditors in Malaysia. International Journal of Business and Information, 4, 161-198.
Liden, R. C. & Maslyn, J. M. (1998). Multidimensionality of leader-member exchange: An empirical assessment through scale development. Journal of Management (24), 43-72.
Liden, R. C., Sparrowe, R. T. & Wayne, S. J. (1997). Leader-member exchange theory: The past and potential for the future. In GR Ferris (ed.) Research in Personnel and Human Resources Management, 15: 47-119.
MacCallum, R. C.,Widaman, K. F., Zhang, S.& Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4(1), 84-99.
Maslyn, J. & Uhl-Bien, M. (2001). Leader–member exchange and its dimensions: effects of self-effort and other’s effort on relationship quality. Management Department Faculty Publications.
Meyers, L., Gamst, G. & Guarino, A. J. (2006). Applied Multivariate Research Design and Interpretation. Newbury Park, CA: Sage.
Oğuzhan, T. (2015). Algılanan etik iklim boyutları, lider üye etkileşimi ve öz kendilik değerlendirmesinin izlenim yönetimi taktikleri kullanımı üzerindeki etkileri. (Unpublished doctoral dissertation). Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ordun, G. & Aktaş, H. (2014). Lider-üye etkileşimi faktörlerinin liderler ve astlar tarafından karşılıklı algılanması: Bir perakende işletmesi çalışanları üzerinde araştırma. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 43(1), 120-135
Özabacı, N. (2011). İlişki Niteliği Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(162), 159–167.
Özdaşlı, K., Kanten, P. & Alparslan, M. (2013, Mayıs-Haziran). Lider-Üye Etkileşiminin Proaktif Davranışlar Üzerindeki Etkisi, 21. Ulusal Yonetim ve Organizasyon Kongresi, Dumlupınar University İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kütahya.
Özutku, H., Ağca & Cevrioğlu, E. (2008). Lider-üye etkileşim teorisi çerçevesinde, yönetici-ast etkileşimi ile örgütsel bağlılık boyutları ve iş performansı arasındaki ilişki: Ampirik bir inceleme. Atatürk University İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 193-210.
Poornima, M. (2017). Theories of leadership http://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/ 8007/1/Unit-5.pdf. adresinden 23.02.2020 tarihinde edinilmiştir.
Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2011) Essentials of organizational behavior, Pearson Education. USA.
Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Schriesheim, C. A., Castro, S. L. & Cogliser, C. C. (1999). Leader- member exchange (lmx) research: a comprehensive review of theory, Measurement, and Data-Analytic Practises, Leadership Quarterly, 10(1), EBSCO host Database, 63-113.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online. 8(2), 23-74.
Soylu, İ. (2017). Örgütsel güven ile lider-üye etkileşiminin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi: Özel okullar üzerine bir araştırma. (Unpublished master's thesis). Gaziosmanpaşa University, Tokat.
Şahin, F. (2011). Lider-üye etkileşimi ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki üzerinde cinsiyetin etkisi, Ege Akademik Bakış, 11(2), S:279
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Tavakol, M. & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach’salpha. International Journal of MedicalEducation,2, 53-55. doi: 10.5116/ijme.4dfb.8dfd
Tehrani, N. (2004). Workplace Trauma: Concepts, Assessment and Interventions. New York: Brunner-Routledge.
Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Truckenbrodt, Y. B. (2000). The relationship between leader-member exchange and commitment and organizational citizenship behavior. Acquisition Review Quarterly, 7(3), 233-244.
Turgut, H., Tokmak, İ., & Ateş, M. F. (2015). Lider-üye etkileşiminin işgören performansına etkisinde çalışanların örgütsel adalet algılarının rolü. Çankırı Karatekin University İİBF Dergisi, 5(2), 1-26.
Uğurluoğlu, Ö. & Çelik, Y. (2009). Örgütlerde stratejik liderlik ve özellikleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(2), 121-156.
Uğurluoğlu, Ö., F. Şantaş & B. Demirgil (2013). Lider-üye etkileşimi ile tükenmişlik ilişkisi: hastanelerde bir uygulama, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 16(1), 1-21.
Ürek, D. & Uğurluoğlu, Ö. (2015). Sağlık çalışanlarının lider-üye etkileşim düzeylerinin çeşitli özellikler açısından değerlendirilmesi. Sosyoekonomi, 23(25), 7-30.
Wakslak, C. J., Jost J. T., Tyler T. R. & Chen E. S. (2007). Moral outrage mediates the dampening effect of system justification on support for redistributive social policies. Psychological Science, 18(3), 267–274.
Williams, B. A., Onsman, A., & Brown, G. T. (2010). Exploratory factor analysis: A five-step guide for novices. Journal of Emergency Primary Health Care, 8(3), 1 - 13.
Yaşlıoğlu, M. M., Pekdemir, I. & Toplu, D. (2013). Duygusal zekâ ve çatışma yönetimi yöntemleri arasındaki ilişki ve bu ilişkide lider üye etkileşiminin rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi. 11(22), 191-220.
Yener, S . (2015). Psikolojik rahatlık ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(13), 280-305.
Yıldız, G., Özutku C. & Cevrioğlu, E. (2008). Lider-üye etkileşimine çok boyutlu yaklaşım: Liden ve Maslyn’in dört boyutlu lider-üye etkileşim ölçeğinin psikometrik özelliklerine yönelik görgül bir araştırma. Akademik İncelemeler, 3(1), 95-123.
Yıldız, S. M. (2015). Lider-Üye etkileşimi, işyerinde mobbing ve mesleki tükenmişlik ilişkisi, Detay Yayıncılık
Yılmaz, V. (2004). Lisrel ile Yapısal Eşitlik Modelleri: Tüketici Şikâyetlerine Uygulanması. Anadolu University Journal of Social Sciences,4(1), 77-90.
Yolaç, S. (2011). Yöneticinin algılanan liderlik tarzı ile yöneticiye duyulan güven arasındaki ilişkide lider-üye etkileşiminin rolü. Marmara University Institute of Social Sciences Dergisi, 9(36), 63-72.
Yukl, G. (1989). Managerial leadership: A review of theoryand research. Journal of Management - 15(2), 251-289.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Ercan Doğanay, Cemal Aküzüm
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
